Hoe is de stichting tot stand gekomen.
Sinds 1970 is er in Valkenswaard in het buitengebied een nieuwe begraafplaats in gebruik en het beleid was erop gericht de Oude Begraafplaats op termijn op te heffen. Was het alleen onwetendheid, was het de tijdgeest of pure arrogantie om na zo’n vijf eeuwen te willen breken met de traditie om inwoners hier hun laatste rustplaats te gunnen…….? Herhaalde pogingen van de plaatselijke heemkundekring om de cultuurhistorische waarde van de begraafplaats erkend te krijgen strandden keer op keer bij zowel de politiek als de ambtelijke organisatie. En die hadden er alles over te vertellen sinds de begraafplaats midden jaren zestig helemaal in gemeentelijke handen was gekomen. Daarvoor was het een conglomeraat van een algemene gemeentelijke begraafplaats, een protestantse begraafplaats en een grote katholieke begraafplaats.
In de loop van 1995 zette de monumentencommissie het onderwerp op de agenda, en, zoals het hoort in dit land, werd er een werkgroep ingesteld.
De werkzaamheden van de werkgroep begon met een oriënterend bezoek aan de begraafplaats. Die zag een begraafplaats die je niet verwaarloosd mag noemen, maar de afstand tot die status was in de loop der tijd toch wel erg klein geworden. Op het oudste deel waar de middeleeuwse kerk heeft gestaan bevond zich een oude werkkeet waaromheen het onkruid welig tierde. Een rieten mat moest een zoveelste-hands urinoir aan het oog onttrekken!
Begin 1996 verscheen het rapport van de monumentencommissie met onderbouwde aanbevelingen. En die waren duidelijk: deze begraafplaats heeft grote cultuurhistorische waarde voor het dorp en verdient zeker voor een belangrijk deel de status van gemeentelijk monument. Kort daarna deed het Rijk daar nog een schepje bovenop door een aanwezige grafkapel tot rijksmonument te verheffen.
Het college van burgemeester en wethouders schaarde zich achter de aanbevelingen, maar het zou nog een lange weg worden voordat dat inzicht ook werkelijk breed werd gedragen.
In 2001 kwam er geld beschikbaar en kon een eerste fase van opwaardering worden uitgevoerd. Het herkenbaar maken van de oude middeleeuwse kerk door bestrating in het terrein en de realisering van een nieuwe, representatieve hoofdingang waren belangrijke mijlpalen.
Enkele jaren later lukte het een groepje van 5 à 6 mensen te vinden die bereid waren om de handen uit de mouwen te steken bij de instandhouding van de oude grafmonumenten.
Een belangrijke mijlpaal was ook de aanwijzing van een gedeelte van de begraafplaats tot gemeentelijk monument in 2007. Langzaam groeide zowel in de plaatselijke gemeenschap als in de politieke arena het besef van de cultuurhistorische waarde van de Oude Begraafplaats. Een tweede fase van groot onderhoud en restauratie kon in 2008 worden uitgevoerd. En misschien nog wel het belangrijkste was het opnieuw openstellen een deel van de begraafplaats voor begravingen met ingang van 2012.
Toen Wil Coolen, onze huidige secretaris, in 2011 met pensioen ging was er bij de gemeente geen opvolger beschikbaar.
Hem werd daarom gevraagd dit werk nog als vrijwilliger te blijven doen. Maar een dergelijke constructie is erg kwetsbaar. Hij heeft vervolgens het college van burgemeester en wethouders voorgesteld om te komen tot een stichting die zich zou gaan inzetten voor het behoud van de monumentale grafmonumenten. Dat idee viel bij het college in goede aarde.
Samen met twee medestanders vormen wij nu het bestuur van de stichting
‘Op den Rösheuvel”, een naam die is afgeleid van een oud plaatselijk toponiem.
En zodoende werd in 2012 bij notariële akte de stichting ‘Op den Rösheuvel‘ opgericht.
Als stichting rijkt onze ambitie verder dan alleen de instandhouding van de Oude Begraafplaats. Ons werkgebied beslaat statutair de hele gemeente Valkenswaard. Bovendien verrichten wij studies in de hele regio en stellen onze expertise ook voor derden beschikbaar. Daarbij kan gedacht worden aan onderzoek, rapportage en advisering ten aanzien van cultuurhistorische waarden van begraafplaatsen.
Overeenkomst
Formeel moest met betrekking tot de verhoudingen tussen de gemeente en onze stichting een overeenkomst worden afgesloten.
Bij gelegenheid van de ondertekening van de overeenkomst tussen de gemeente Valkenswaard en onze stichting maakte JB-Films uit Valkenswaard een documentaire die te zien is via onderstaande link.